Musée départemental de la Montagne

Het Musée Départemental de la Montagne ligt in Château-Lambert, een dorp in het departement Haute-Saône op 700 meter hoogte met 14 inwoners. Het museum is een van de drie Musées Départementaux Demard, opgericht op initiatief van Albert Demard, zijn vrouw Félicie en zijn zoon Jean-Christophe.

Aan de voet van de ballon van Servance, op een heuvelrug die uitkijkt over de Moezelvallei en de hoge Ognonvallei, ligt Château-Lambert, een pittoresk dorpje waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Het dorp dankt zijn naam aan een kasteel, de "Chastel Humbert", of eigenlijk een adelaarsnest dat op de hoogten stond waar nu het standbeeld van Notre-Dame des Neiges staat. Er is niets meer over van het kasteel, dat in 1643 werd verwoest tijdens de Tienjarige Oorlog, een Frans-Comtose episode in de Dertigjarige Oorlog.
Het dorp Château-Lambert is in meerdere opzichten een grens: het ligt op de grens tussen de departementen Vogezen en Haute-Saône, op de grens tussen Franche-Comté en de Grand Est en op de grens tussen de Noordzee en het Middellandse Zeegebied.

Het is in deze bucolische omgeving dat Albert Demard het museum wilde oprichten om thema's te verkennen die verband houden met de bergomgeving, het moeilijke leven van de boerenmijnen, hun landbouwactiviteiten en het werk dat ze in de mijnen doen. Hij vertelt ook over de bosbouw en de houtbewerking, die zeer aanwezig zijn in dit deel van de Haute-Saône.

De rondleiding begint in de boerderij, een bescheiden, rudimentaire woning die typisch is voor boerderijen in de bergen, waarin de leefruimte van de boer-mijnwerker is nagebouwd zoals die was voor de Eerste Wereldoorlog. De ingang van het huis is via de keuken, gevolgd door de "kachel", de belangrijkste kamer die gebruikt kon worden als eetkamer en slaapkamer. De dieren worden niet vergeten en de koeienstal getuigt van de armoede van de boer-mijnwerker, die vaak maar een koe en een paar geiten bezat. De landbouwactiviteiten worden opgeroepen op de zolder, waar verschillende gereedschappen te zien zijn die gebruikt werden om graan te verbouwen, vooral rogge en boekweit.

Het gereconstrueerde klaslokaal in een van de museumzalen doet denken aan een dorpsschool aan het eind van de 19e eeuw. Aan de muur hangen verschillende instructies voor leerlingen. Als ze niet werden opgevolgd, had de leraar een reeks straffen tot zijn beschikking: billenkoek, dunce caps, klopjes op de vingers, enz.

Buiten is er een pad waar bezoekers niet alleen de ambachten van het bos kunnen ontdekken, maar ook de schoonheid van het landschap. De rust die de natuur biedt en de harmonie van de plek mogen ons de hardheid van het werk van de houthakkers, klompenmakers en houtskoolbranders niet doen vergeten.

Het dorp kende lange tijd twee hoofdactiviteiten: mijnbouw en landbouw. Er is een afdeling gewijd aan dit mijnverleden. Van 1578 tot 1632, onder Filips II, werd er kopererts gedolven door mijnwerkers uit Auxelles, Giromagny, Duitsland en Tirol. Honderden mensen groeven in de rotsen met hamers en punten om het koper te winnen. In 1616 telde Château-Lambert naar schatting 700 inwoners. De mijnwerkers woonden ter plekke in bescheiden huizen, vaak gemaakt van hout. Na een periode van verval werd de mijnbouw hervat van 1896 tot 1920 en daarna opnieuw van 1936 tot 1944 om molybdeen te winnen, een loodhoudend erts dat gebruikt wordt om staal te harden. Dit metaal werd vervolgens gedolven tijdens de Tweede Wereldoorlog om de Duitse oorlogsinspanning te ondersteunen. In 1944 kwam er een einde aan de winning.

Het gehucht Château-Lambert kan het vertrekpunt zijn voor verschillende wandelingen, waaronder het "Sentier des écoliers" ("Schoolkinderenpad"), waar je in de voetsporen van schoolkinderen uit vervlogen tijden kunt treden en uitzichten over de vallei kunt ontdekken.